Czym jest integracja sensoryczna?

Integracja sensoryczna to organizacja i prawidłowe wykorzystanie bodźców. Zmysły , te podstawowe: wzrok, słuch, smak, dotyk, węch, jak i te dodatkowe: równowaga i propriocepcja, dostarczają nam wielu informacji, które dotyczą stanu fizycznego naszego ciała, a także otaczającego nas środowiska. Jak pisała A. J. Ayres – twórczyni metody „bodźce wpływają do mózgu niczym strumienie do jeziora”.

Zadaniem mózgu jest ich uporządkowanie, zlokalizowanie i sortowanie. Kiedy procesy te przebiegają nieprawidłowo, mózg nie jest odżywiany w odpowiedni sposób, a życie zaczyna przypominać „korek w godzinach szczytu”.

Integracja sensoryczna:

• to podświadomy proces zachodzący w mózgu
  (zachodzi bez udziału naszej świadomości, tak jak oddychanie);
• porządkuje informacje pobrane przez zmysły
  (smak, wzrok, słuch, dotyk, powonienie, ruch, grawitacja, pozycja);
• nadaje znaczenie temu, czego doświadczamy, poprzez selekcję informacji i wybór tego, na czym mamy się skupić (np. słuchanie nauczyciela i ignorowanie hałasów w klasie);
• pozwala nam celowo działać i celowo reagować na sytuacje, których doświadczamy

(jest to tzw. odpowiedź adaptacyjna);

• tworzy fundamenty edukacji i zachować społecznych.

Integracja sensoryczna w codziennym życiu

Integracja sensoryczna ma swój początek już w łonie matki, gdzie mózg płodu wyczuwa jej ruchy ciała. W pierwszym roku życia dziecka, integracja sensoryczna następuje na ogromną skalę. Niemowlę nabiera nowych umiejętności takich jak: pełzanie, czworakowanie, czy też proste stanie. Przez pierwsze 7 lat życia dziecka, mózg stanowi „maszynę do przetwarzania sensorycznego”. Dziecko każdy napotkany obiekt odbiera poprzez zmysły. Integracja sensoryczna, którą obserwujemy zarówno w mowie, ruchu jak i zabawie na pierwszym etapie rozwojowym, jest podstawą integracji, która będzie wykorzystywana w nauce pisania, czytania oraz odpowiedniego zachowania się.

DOBRZE ZORGANIZOWANE PROCESY SENSOMOTORYCZNE W PIERWSZYCH LATACH ŻYCIA = WIĘKSZA ŁATWOŚĆ W NABYWANIU UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH I UMYSŁOWYCH.

Zakłócenia integracji sensorycznej

Zakłócenia integracji sensorycznej dotyczą nieprawidłowości w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych w obrębie następujących systemów: czuciowego (dotykowego i proprioceptywnego), przedsionkowego, słuchowego, wzrokowego, węchowego i smakowego. Pojawiają się, gdy układ nerwowy niewłaściwie organizuje bodźce zmysłowe. Nie mają one związku z uszkodzeniem narządów zmysłów, takich jak: niedosłuch czy krótkowzroczność. Wszelkiego rodzaju uszkodzenia wymagają konsultacji lekarskiej.

Objawy zakłóceń integracji sensorycznej:

1. trudności ze snem – problemy z wyciszeniem, zaśnięciem, płaczliwość;
2. trudności z samodzielnym piciem, żuciem i przełykaniem pokarmów (dziecko preferuje dania rozdrobnione, niewymagające gryzienia);
3. dziecko źle reaguje na wykonywanie przy nim czynności pielęgnacyjnych i higienicznych, takich jak: obcinanie włosów, paznokci, mycie twarzy, zębów, smarowanie kremem, czesanie, czyszczenie nosa, uszu itp.;
4. czynności samoobsługowe wykonuje z wyraźnym trudem, powoli, niezdarnie;
5. ma problemy z ubieraniem, zwłaszcza zapinaniem guzików i sznurowaniem butów, a także samodzielnym myciem;
6. często się potyka, upada;
7. podczas dłuższego siedzenia często podbiera głowę ręką, kładzie się na stoliku, ma trudności z utrzymaniem głowy w pozycji pionowej;
8. jest nadruchliwe, ciężko mu usiedzieć/ustać w jednym miejscu;
9. ma duże problemy z koncentracją, łatwo się rozprasza;
10. jest impulsywne, nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża;
11. bywa uparte;
12. często porusza się nieadekwatnie do potrzeby sytuacji - zbyt szybko lub za wolno;
13. wykazuje trudności w nabywaniu nowych umiejętności ruchowych takich jak: jazda na rowerze, nartach, rzucanie i łapanie piłki, pływanie;
14. wchodząc/schodząc po schodach zazwyczaj trzyma się poręczy, niepewnie stawia nogi;
15. wchodzi lub wpada na przedmioty, ściany, innych ludzi, tak jakby ich nie zauważało;
16. nieprawidłowo trzyma różne przedmioty codziennego użytku, np. nożyczki, sztućce czy przybory do pisania;
17. unika dziecięcych zabaw, przytulania z rodzicami lub rodzeństwem;
18. zawsze jest w ruchu – biega, podskakuje, często zmienia pozycję ciała;
19. obawia się upadku, wysokości, jest niespokojne gdy musi oderwać nogi od podłoża, np. wejść na wysokie schody/drabinkę/stołek;
20. czuje się zagubione w nowym miejscu, potrzebuje sporo czasu by odnaleźć się w nowym otoczeniu;
21. często myli stronę prawą i lewą, w obrębie własnego ciała oraz w otaczającej przestrzeni, podczas gier zespołowych zdarza się, że biegnie w innym kierunku niż jego drużyna, w inną stronę niż piłka, którą ma złapać, jest zdezorientowane, ma słabe wyczucie odległości;
22. dominacja jednej ręki nie została ustalona (dziecko posługuje się zarówno prawą jak i lewą ręką)
23. ma trudności z czytaniem i pisaniem, myli, odwraca znaki graficzne, ma trudności w przepisywaniu i przerysowywaniu z tablicy;
24. wykazuje trudności w posługiwaniu się nożyczkami, rysowaniem po śladzie, kalkowaniem;
25. szybko się męczy;
26. nie lubi karuzeli, huśtawki, lub przeciwnie – uwielbia to.

Zdolność do samoregulacji

Zakłócenia samoregulacji obserwuje się gdy dziecko wykazuje trudności w regulowaniu emocji i zachowań, w odpowiedzi na stymulację sensoryczną. Stymulacja sensoryczna to doznania dotykowe, wzrokowe, słuchowe, węchowe oraz odczucie ruchu i świadomość własnego ciała w przestrzeni. Każde dziecko reaguje na bodźce w inny sposób, jednak  niektóre mają wyraźny problem w regulowaniu swoich relacji ze światem. Nieprawidłowe wzorce regulacyjne zakłócają rozwój społeczny, emocjonalny oraz zdolności ruchowe. Wpływają na całość funkcjonowania dziecka.

W obszarze zakłóceń samoregulacji wyróżnia się trzy typy problemów:

1. nadwrażliwość
   Bodźce sensoryczne są wywołują negatywne reakcje emocjonalne, motoryczne. Dzieci nadwrażliwe łatwo ulegają tzw. przeciążeniu, przeładowaniu. Nadwrażliwość na bodźce może współwystępować z zaburzeniami lękowymi oraz z zaburzeniami opozycyjno-buntowniczymi.

2. obniżona wrażliwość/niska reaktywność
   Konieczność silnej stymulacji, aby system nerwowy zauważył dostarczane bodźce. Dzieci z obniżoną wrażliwością/niską reaktywnością, sprawiają wrażenie jakby nie reagowały na otoczenie.
    
3. poszukiwanie stymulacji sensorycznej
   Dzieci poszukujące bodźców wymagają wysokiej intensywności, częstości i czasu trwania stymulacji. Dzieci te wymagają stałej i wzmożonej aktywności ruchowej, dążąc tym samym do zaspokojenia potrzeb sensorycznych.
    

Link do kwestionariusza - https://pstis.pl/pl/html/index.php?str=podstrona_kwestionariusz